Waarom dit geen ‘mea culpa’ (schuldbekentenis) is
Facebook, 28 november 2021, Door: Marjolein van Pagee
Veel Nederlandse media besteden aandacht aan de recente boekpublicatie ‘De strijd om Bali’ van historicus Anne-Lot Hoek. Een deel van haar onderzoek werd betaald door het door de overheid gefinancierde onderzoek naar geweld tussen 1945 en 1949. Op basis van de RTL-reportage zouden buitenstaanders nog de indruk kunnen krijgen dat Nederlanders hun eigen wandaden nu eindelijk erkennen. Maar dit is niet het geval. In feite is dit niets meer dan misleidende overheidspropaganda die het Nederlandse publiek alvast voorbereidt op de resultaten van het grote Indonesië onderzoek dat in februari 2022 zal verschijnen. Op dit moment zeggen de meeste Nederlanders wel: ‘ja, we hebben slechte dingen gedaan in Indonesië’, meestal wordt dit dan gevolgd door: ‘ach het is lang geleden, we moeten dit zien in de context van die tijd’, en ook ‘aan beide kanten zijn er misdaden begaan, het Indonesische antikoloniale geweld was ook verschrikkelijk.’
De recente aandacht voor Nederlandse wreedheden in Indonesië voedt ook het beeld van zelfkritische, progressieve Nederlanders, die verantwoordelijkheid nemen voor wat er in het verleden is gebeurd, een schoolvoorbeeld voor anderen. Dit sluit aan bij de nationale mythe van Nederland als tolerant en democratisch land.
De indruk van deze tv-reportage is misleidend, Nederlanders voelen zich totaal niet schuldig, er is geen besef dat ze deel uitmaken van een koloniaal rijk dat andere volkeren honderden jaren onderdrukte.
Dit soort bijdragen veranderen daar niets aan. Er wordt gepraat alsof het verbazingwekkend is dat er geweld heeft plaatsgevonden! Maar wat verwacht je als je andermans land bezet? Kolonialisme is altijd gewelddadig! Of het nu fysiek of mentaal geweld is, gewelddadig is het.
Zoals ik in mijn vorige post heb uitgelegd, werd het onderwerp Nederlandse oorlogsmisdaden op de kaart gezet door een Indonesische man, Jeffry Pondaag. Door zijn inzet en de lopende rechtszaken tegen de Nederlandse staat, kwamen 3 Nederlandse instituten (NIMH, NIOD, KITLV) in 2012 op het idee om op te roepen tot een grootschalig onderzoek naar geweld tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog. In al die jaren hadden ze dat niet gedaan. Historicus Anne-Lot Hoek sloot zich aan bij dit onderzoek, zij kreeg geld. Hoewel ze in het algemeen erkent dat de rechtszaken van KUKB belangrijk zijn, weigert ze enig verband te leggen tussen het door de overheid gefinancierde onderzoek, de systematische uitsluiting van Jeffry Pondaag en de lopende claims. Laat staan dat ze het over haar eigen deelname aan dit onderzoek wil hebben.
Naast dit tv-verslag koppelen alle andere media het Bali-boek van Anne-Lot Hoek aan de publicatie van de onderzoeksresultaten in februari.
Wat ook opvalt aan het item van RTL Nieuws is de aandacht voor de goedbedoelende kolonist Siebe Lijftogt, een Nederlandse koloniale ambtenaar die in 1946 op Bali werkzaam was. Vergelijkbaar met de manier waarop Multatuli wordt gezien, wordt Lijftogt gepresenteerd als een kritisch persoon die zich durfde uit te spreken tegen geweld. En o, arme man, hij werd zelfs door zijn mede-Nederlanders uitgemaakt voor landverrader! Het probleem hier is dat, hoewel Lijftogt het geweld veroordeelde, hij het kolonialisme niet veroordeelde. Hij werkte immers zelf voor het koloniale regime en droeg zo bij aan de koloniale herbezetting. Daarom is geweld veroordelen zinloos als je het koloniale systeem als zodanig niet ter discussie stelt. Koloniaal geweld komt in vele vormen!
Of Anne-Lot Hoek het nu beseft of niet, ze voldoet precies aan de eisen van de Nederlandse overheid. Net zoals ze Rémy Limpach eerder naar voren schoven als zelfkritische voorbeeld zo doen ze dat nu bij haar ook.
—