Geen wetenschapper kan garanderen dat kunstmatige straling natuurlijke processen niet ontregelt
12 mei 2020, foto’s & tekst: © Marjolein van Pagee
Veel van wat de industriële mens in de loop van de eeuwen ontwikkeld heeft, vindt zijn oorsprong in de natuur. Ook al kloppen we onszelf graag op de borst over onze vindingrijkheid en wat de wetenschap allemaal al heeft ‘ontdekt’, zo creatief en origineel zijn wij eigenlijk niet. Vaak zijn technische uitvindingen niet alleen een kopie maar ook nog eens een slap aftreksel van de pure kracht en authenticiteit die het natuurlijke origineel te bieden heeft. Sterker nog, het nabootsen van fenomenen uit de natuur brengt, bij nader inzien, nogal eens nadelige risico’s met zich mee. Denk aan de talloze bijwerkingen van medicijnen geproduceerd door de farmaceutische industrie. Ooit droomden we te kunnen vliegen als een vogel, maar toen dat lukte kwamen we erachter dat al die uitlaatgassen de atmosfeer schade toebrengen. Nu kunnen we nauwelijks meer terug.
Dit geldt evenzeer voor ontwikkelingen in de telecommunicatie. De natuur communiceert allang ‘draadloos’ voordat de industrie dit natuurlijke fenomeen ontdekte en ging benutten voor het gemak van de mens. Tijdens de intelligente lockdown in Nederland zijn telecombedrijven druk bezig met het toevoegen van nieuwe generatie 5G-zendmasten aan bestaande opstelpunten. Terwijl er nog een kort geding loopt, en de frequenties nog geveild moeten worden, heeft Vodafone op 28 april laten weten dat zij hun 5G-zendmasten al in werking hebben gesteld.
Het verzet tegen deze nieuwe toepassing is groeiende. Maar 5G-critici worden in de media al snel weggezet als ‘complotdenkers’ die slechts op hun onderbuikgevoel reageren en niet voldoende op de hoogte zijn van wetenschappelijk verifieerbare feiten. Aan de overheid gelieerde instanties, (zoals het RIVM, de Gezondheidsraad, het Antennebureau, Kennisplatform Elektromagnetische straling) stellen ons gerust: er is niets aan de hand, we houden ons in Nederland aan internationaal opgestelde normen, het enige gevaar is het opwarmen van weefsel op het moment de stralingslimiet wordt overschreden. Het algemene standpunt luidt dat overige stralingsklachten naar alle waarschijnlijkheid een andere oorzaak hebben.
Veel hangt af van de experts die de overheid en telecombedrijven informeren. Zijn dat vooral techneuten die elke nieuwe technische ontwikkeling enthousiast toejuichen, of bevinden zich onder hen ook biologen, artsen, wetenschappers die zich focussen op het functioneren van de natuur? Net als met alle andere technische en industriële ontwikkelingen is de vraag: weten we eigenlijk wel wat we ons op de hals halen?
Elektrisch ecosysteem
Onderzoeker Sander Funneman meent dat we nauwelijks weten waar we aan beginnen. Al sinds de jaren tachtig doet hij onderzoek naar de werking van elektriciteit in de natuur. Hij las alles wat los en vast zat en verzamelde alle relevante publicaties die hij maar kon vinden. Naar aanleiding daarvan schreef hij het boek ‘Elektrisch Ecosysteem’ (2019) waarin hij zijn fascinatie voor dit fenomeen op aanstekelijke wijze uit de doeken doet. Het leest als een lofbetuiging aan de ingenieuze werking van de natuur. Hij bespreekt hoe draadloze en bekabelde communicatie werkt bij o.a. bijen, bacteriën, vogels, waterdieren, bomen, planten en mensen en hoe alles in contact staat met elkaar. Hij spreekt over het ‘wortel-wijd-web’ als hij uitlegt hoe bomen en planten communiceren. En beschrijft “hoe planten en dieren niet op maar in een slimme planeet leven en hoe zij het intelligente ‘internet der dingen’ gebruiken van die planeet zonder dat mensen daar iets van afweten.”
Aan de hand van talloze wetenschappelijke studies, toont Funneman vanaf microniveau (cellen en bacteriën) tot aan het universum (de planeten en de maan) hoe elektromagnetische straling alles regelt. Het besef dat al het leven op aarde werkt door middel van elektriciteit en magnetisme, is een relatief nieuw inzicht is, zo benadrukt hij steeds weer. Kennis hierover is in de afgelopen veertig jaar ontwikkeld. In de inleiding vergelijkt hij het met een enorme puzzel van tienduizenden stukjes die samen het elektrisch ecosysteem vormen, maar die voor ons mens vooralsnog in nevelen is gehuld. Kunstmatige frequenties, de straling van bijvoorbeeld zendmasten, stelt hij voor als een honderdtal niet passende puzzelstukjes die op tafel erbij worden gegooid en die het maken van de grotere puzzel bemoeilijkt.
De wetenschappelijke interesse voor dit nog nauwelijks ontgonnen onderzoeksgebied gaat nagenoeg gelijk op met de industriële toepassing ervan. We weten dus nog maar net dat het natuurlijk fenomeen bestaat en we voegen alweer onnatuurlijke signalen toe. Dat de gevestigde instanties zich haasten te zeggen dat straling natuurlijke processen niet beïnvloedt, is opmerkelijk. De enorme hoeveelheid aan wetenschappelijke studies waar Funneman zich op baseert, en die nog maar een tipje van de sluier oplichten, duidt erop dat er geen reden is om 5G-critici als ongeïnformeerde complotdenkers weg te zetten. Het argument dat schadelijkheid niet bewezen is, is geen garantie dat kunstmatige straling veilig is.
Kunstmatige straling alomtegenwoordig
Draadloze verbindingen zijn niet meer weg te denken uit onze directe leefomgeving. Nu al zijn er generaties die niet meer weten hoe het is om zonder mobiele telefoon te leven. Uiteraard gaat het verder dan telefoneren of het doorsturen van foto’s en filmpjes via WhatsApp. Voor allerlei toepassingen worden kunstmatige radiofrequente velden ingezet: video bellen, digitale televisie, pinautomaten, slimme elektriciteitsmeters, zelfregulerende landbouwapparatuur, je kunt het zo gek niet bedenken of het werkt via een draadloze internetverbinding. Draadloos dient het gemak.
Toch, ook als er geen draad aan te pas komt, is er nog steeds ‘iets’ dat de verbinding tot stand brengt. Hoewel niet zichtbaar voor het blote oog is er een bepaalde energiestroom die het ouderwetse draadje vervangt en al onze berichten, foto’s en filmpjes door de ‘lucht’ verstuurd. Dit wordt mogelijk gemaakt door elektromagnetische velden, in de volksmond straling genoemd. Simpel gezegd gaat het om een in principe natuurlijk verschijnsel dat de mens is gaan benutten voor communicatiedoeleinden en data-overdracht.
Het elektromagnetisch spectrum is de verzamelnaam voor alle mogelijke straling die per soort verschillen in energieniveau. De sterkte wordt aangeduid in hertz. Radiogolven zijn een onderdeel van het spectrum. Mobiele telefoons, draadloos internet en radio- en tv-zenders maken gebruik van velden met een frequentie van 100.000 Hertz tot 300 Gigahertz. Overigens vallen ook zonlicht en warmte onder elektromagnetische velden. In feite is al het leven op aarde nauw verweven met deze straling in al haar verschijningsvormen. Dit geldt ook voor processen in ons lichaam. Als een vorm van natuurlijke ‘bluetooth’ zendt de ene hersenhelft draadloze signalen uit naar de andere hersenhelft, het is dankzij deze hersengolven dat we functioneren. Daarnaast zijn dieren en insecten, zoals honingbijen bijvoorbeeld, eveneens afhankelijk van de juiste frequentie voor hun navigatie. Zonder elektromagnetische straling weten ze niet waar ze zijn en waar ze heen moeten.
Kort samengevat functioneert de natuur dus allang ‘draadloos’ voordat de industrie dit natuurlijke fenomeen ontdekte en in de jaren negentig als nieuwe technische ontwikkeling bij het grote publiek introduceerde. De verschillende frequenties (natuurlijk aanwezig) worden door onze overheid als koopwaar aangeboden aan aanbieders van telecomdiensten die de kosten vervolgens weer doorberekenen aan de klant. Sindsdien is er een enorme toename van industriële straling in onze leefomgeving, kunstmatig opgewekt door de mens. Tot op heden kan geen wetenschapper garanderen dat gebundelde straling de natuurlijke processen niet verstoord.
Gefaseerd
De staat verdient flink aan het verkoopbaar stellen van frequenties die zij als collectief bezit beschouwen. De laatste veiling in 2012 leverde de Nederlandse schatkist 3,8 miljard euro op. Binnenkort wordt de 700 Megahertz (MHz) frequentieband onder telecomaanbieders bij opbod verdeeld. Dit is nog maar het begin. Verschillende frequenties, beginnend bij 700MHz tot aan de hoogste 60GHz-band, zullen in de toekomst worden vrijgemaakt voor deze nieuwe stap. Overigens is het gebruik van de 700MHz frequentie op zichzelf niet nieuw, al sinds 2002 wordt deze band benut voor het uitzenden van digitale televisie. Het plan is om de 700 MHz 5G-zenders, specifiek bedoelt voor groot bereik, aan bestaande opstelpunten toe te voegen. Belangrijk om te weten is dat de vijfde generatie zendapparatuur gebruik maakt van een volledig vernieuwd zendsysteem. Anders dan voorgaande generaties bestaat een 5G-mast in feite uit een veelvoud aan kleine, onafhankelijke zendertjes die bijzonder snel kunnen zwenken, voortdurend op zoek naar waar individuele gebruikers zich bevinden. Dit wordt ook wel ‘beam division’ genoemd. Alle losse 64 elementen bij elkaar kunnen indien nodig ook een krachtige bundel vormen.
Tegelijkertijd wordt gewerkt aan het opstellen van honderdduizenden kleinere 3,5 GHz zenders (small cells) die op slechts honderd meter afstand op bushokjes, lantaarnpalen of andere voorwerpen kunnen worden geplaatst. Dit is de tweede fase, een planologische klus die in de praktijk op nogal wat obstakels stuit. Dit heeft deels te maken met de bewerkelijkheid (dikke muren en bomen blijken stoorzenders te zijn) maar wat ook meespeelt is dat onze inlichtingendiensten gebruik maken van de 3,5 GHz-band voor spionage en afluisterpraktijken. Daarom zal de tweede fase van de uitrol van 5G naar verwachting pas over een jaar of anderhalf kunnen worden gerealiseerd. Als oplossing heeft de Nederlandse overheid besloten om het afluisterstation allereerst naar West-Duitsland te verplaatsen alvorens deze frequentie geveild kan worden.
Internationaal
5G is verre van een lokale aangelegenheid, het is een netwerk dat mondiaal wordt uitgerold. De invoering is een beleidsvraag waar bijna iedere regering op aarde zich voor gesteld ziet. Toen de uitrol van 5G werd aangekondigd stuurden 215 wetenschappers afkomstig uit 41 landen een brandbrief aan de Verenigde Naties (UN) en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). In tegenstelling tot wat onze overheid beweert stelden zij dat “meerdere recente wetenschappelijke publicaties hebben aangetoond dat elektromagnetische velden (EMF) levende wezens beïnvloeden bij een niveau dat ruim onder de meeste nationale en internationale richtlijnen ligt.” Inmiddels hebben 279,830 mensen en organisaties uit 216 landen de brief medeondertekend.
Samenvattend is het moeilijk vol te houden dat de schadelijkheid van straling niet bewezen is. Ook is het wetenschappelijk niet te verantwoorden om 5G-critici als een stel hersenloze complotdenkers te framen. In plaats daarvan zouden we ons net als Sander Funneman moeten verdiepen in de elektrische communicatie van bijen, bacteriën, vogels, waterdieren, bomen, planten, de planeten en de maan. Ook al staat het onderzoek naar natuurlijke ‘straling’ nog in de kinderschoenen, er zijn al heel wat studies beschikbaar die de puzzel kunnen helpen leggen.
Ik als mens, de meest dominante soort, kan mijn stem gebruiken om mijn zorgen uit te spreken, maar alle andere vormen van leven hebben die mogelijkheid niet. Honingbijen kunnen geen stukje plaatsen in dit blad om aan te geven dat zij merken hoe hun leefomgeving nu al wordt ontregeld door 1G, 2G, 3G, 4G.
—
Dit artikel werd in juli 2020 in het Ledenbulletin van Milieudefensie geplaatst:
