Dodenherdenking: “Praat ook over wat er is gebeurd in Nederlands-Indië, dat is zó belangrijk”
Vers Beton, 4 mei 2020, door: Sanne Poot
Tijdens Dodenherdenking staat Nederland stil bij burgers en militairen die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog omkwamen in oorlogssituaties en bij vredesoperaties. Daar valt ook de strijd in toenmalig Nederlands-Indië onder. We vroegen aan drie Rotterdammers hoe zij hierbij stilstaan. “Ik merk dat mijn generatie meer vragen stelt.”
[…]
Onvolledig verhaal
De Indische gemeenschap in Nederland is zeer divers qua etnische achtergronden, maar de meesten zijn naar Nederland gekomen toen de Republiek Indonesië werd uitgeroepen. De Japanners, die het gebied sinds 1941 bezetten, trokken zich op 15 augustus 1945 terug. Twee dagen later werd de onafhankelijkheid uitgeroepen. Daarop reageerde Nederland met de zogenoemde politionele acties. De Nederlandse regering erkende de Republiek Indonesië namelijk niet als onafhankelijke staat, maar zag de roep om een eigen land als een opstandige beweging binnen de kolonie.
Beeld: Florian Braakman
Historicus Marjolein van Pagee (33) heeft een master in koloniale geschiedenis. Ze verdiepte zich in de Nederlandse koloniale bezetting van de Indische archipel toen ze een foto ontdekte van haar opa in Indonesië. “Mijn Nederlandse opa was dienstplichtig, werd opgeroepen en ingedeeld bij de Mariniersbrigade die op Oost-Java actief was. In 1947 zette hij voor de eerste keer voet aan wal in de kolonie. Door die foto ben ik gaan graven in zijn geschiedenis en heb ik het land meerdere keren bezocht. Ik besloot zowel Nederlandse als Indonesische veteranen te fotograferen en te spreken. En vervolgens ben ik verder gaan leren.”
Door haar onderzoek merkt Van Pagee dat we in Nederland niet het hele verhaal meekrijgen. “Er wordt onvolledige en foutieve informatie doorgegeven. Zo worden uitsluitend de 24.000 Nederlandse staatsburgers herdacht die omkwamen tijdens de Japanse bezetting tussen 1942 en 1945. Het werkelijke dodental van 4 miljoen wordt niet genoemd, omdat zij ‘slechts onderdanen’ waren in het koloniale apartheidssysteem.”
Ver-van-ons-bedshow
Van Pagee meent dat Nederland met veel mensenrechtenschendingen in Zuidoost-Azië is weggekomen. “Dit heeft allereerst met de afstand te maken”, legt ze uit. “De wreedheden vonden ver van huis plaats, Indonesië is een ver-van-ons-bedshow. Een tweede factor is de taalbarrière: Indonesiërs spreken geen Nederlands en kunnen dus niet meedoen aan het debat dat hier gevoerd wordt. Er is geen grote Indonesische migrantengroep in Nederland, met als gevolg dat het Indonesische perspectief hier nauwelijks is vertegenwoordigd.”
De verhalen van de Indische gemeenschap zijn volgens haar niet representatief voor hoe Indonesiërs de Nederlandse bezetting hebben ervaren. “Anders dan met de koloniale geschiedenis in de Cariben wordt in deze context de stem van de onderdrukten niet gehoord. Een in Nederland wonende Indonesiër als Jeffry Pondaag doet moeite om hier verandering in te brengen, maar dat blijft summier en uitzonderlijk.”
Geschiedsvervalsing
Voor Van Pagee is “de geschiedvervalsing van het Comité 4 & 5 mei” aanleiding om niks te hebben met Dodenherdenking. “Ik vind het hele narratief problematisch. Ze beweren geen ‘daders’ te herdenken, maar leggen niet uit dat militairen als mijn opa, bezetters waren van de Indonesiërs! Naar mijn idee worden er dus wel degelijk daders herdacht op 4 mei. Dat is de reden dat ik niet meedoe aan die hypocriete vertoning. Ik stoor me aan het idee dat Nederland zich vandaag uitsluitend voorstelt als slachtoffer van Duits en Japans fascisme, terwijl we eeuwenlang ook zelf bezetters waren.” Ze sluit zich dan ook aan bij de gedachte achter de hashtag #geen4meivoormij, die Christa Soeters (met Javaans-Surinaamse roots) in 2016 in het leven riep.
—
Lees het hele artikel op Vers Beton: https://versbeton.nl/2020/05/dodenherdenking-praat-ook-over-wat-er-is-gebeurd-in-nederlands-indie-dat-is-zo-belangrijk/
